Uzun zamandır ülkemiz yağmur almıyor...

Kurak bir yaz geçişi yaşıyoruz ama bu ilkbahar ayından beri var...

Meteoroloji verdiği bütün tahminlerde yanılmaya başladı...

Eskiden Devlet meteoroloji kurumu verdiği her tahmini nokta atışı tutardı...

Şimdi ise verdiği her veri de ise yanılma payı yüzde elliyi aşmaktadır...

Çünkü karabulutu gökyüzünde görüyorsunuz, fakat yağmur yağmıyor...

Şimşekler çakıyor ama yağış bulutları çok yukarıdan yağmur bırakmadan geçip gidiyor...

Yapay yağmur yağdırma, diğer adıyla bulut tohumlama, mevcut bulutlardan insan müdahalesiyle yağış elde etme yöntemidir... Bu teknoloji, kuraklıkla mücadele, su kaynaklarını artırma, enerji üretimi, sis dağıtımı veya hava olaylarını kontrol etme amacıyla kullanılır...

Nasıl Çalışır?

Temel Prensip: Yağışa uygun sıcaklık ve nemdeki bulutlara yoğunlaşma çekirdekleri (katalizörler) eklenir. Bu çekirdekler, su damlacıklarının veya buz kristallerinin birleşerek büyümelerini sağlar, böylece yağmur, kar veya dolu şeklinde yağış oluşur...

Kullanılan Maddeler:

Gümüş iyodür: En yaygın kullanılan katalizördür, buz kristali oluşumunu teşvik eder...

Kuru buz (katı CO2): Bulut içindeki havayı soğutarak su damlacıklarının donmasını sağlar...

Kalsiyum klorür veya diğer higroskopik maddeler: Nem çekerek damlacık büyümesini hızlandırır...

Yöntemler:

Havadan tohumlama: Uçaklar veya dronlar aracılığıyla katalizörler bulutlara püskürtülür. Bulutun tepesinden, içinden veya tabanından uygulama yapılabilir...

Yerden tohumlama: Roketler veya yer tabanlı jeneratörlerle maddeler atmosfere gönderilir...

Drone teknolojisi: BAE gibi ülkelerde, dronlarla bulutlara elektrik deşarjı uygulanarak kimyasal kullanılmadan yağış oluşturuluyor....

Yapay bulut tohumla sistemi 1940’larda Vincent Schaefer ve Irving Langmuir tarafından kuru buz kullanılarak ilk deneyler yapılarak bulundu...

1960’larda ABD’de geliştirilen sistem, günümüzde 24’ten fazla ülkede uygulanıyor...

Türkiye’de 1990’larda İSKİ tarafından İstanbul, İzmir ve Ankara’da “yağmur bombası” adıyla kullanıldı...

Kullanım Alanları

Kuraklık önleme: Su kıtlığı yaşanan bölgelerde barajları doldurmak veya tarım alanlarını sulamak...

Enerji üretimi: Hidroelektrik santraller için su temini...

Hava kontrolü: Sis dağıtımı veya hava kirliliğini azaltma...

Orman yangınlarıyla mücadele: Yangınları söndürmek için potansiyel çözüm (ancak etkinlik tartışmalı).

Örnekler

BAE (Dubai): 2024’te aşırı yağışlar, bulut tohumlama sonrası sel felaketine yol açtı... Dronlarla kimyasalsız yağmur üretimi denendi, ancak kontrol zorluğu tartışma yarattı...

Çin: “Gök Nehri” projesiyle Tibet’te 1.6 milyon km² alanda yağış artışı hedefleniyor. On binlerce yakıt yakma odası kullanılıyor...

NASA: Yapay bulut oluşturarak yağmur yağdırma deneylerinde başarı sağladığı iddia edildi (Mississippi, ABD)...

Tartışmalar ve Riskler

Etkinlik: Bulut tohumlamanın yağış miktarını ne kadar artırdığı bilimsel olarak kesin değil... Uygun bulutların varlığı şart...

Çevresel Etkiler: Gümüş iyodür gibi kimyasalların çevreye ve sağlığa etkisi tartışılıyor. Alternatif maddeler (örn. kalsiyum klorür) araştırılıyor...

İklim Dengesi: Bir bölgede yağış artırılması, başka bölgelerde yağış azalmasına neden olabilir...

Tarihsel Kötüye Kullanım: Vietnam Savaşı’nda ABD’nin “Operation Popeye” ile hava durumu silah olarak kullanıldı, bu nedenle 1977’de askeri amaçlı kullanımı yasaklandı...

Türkiye’de Durum

Türkiye’de geçmişte İSKİ tarafından uygulandı, ancak günümüzde düzenli bir kullanım yok. Yağış azlığının temel nedeni, tohumlamaya uygun bulutların oluşmaması...

Alternatif çözümler (barajlar, su tasarrufu, kuraklığa dayanıklı bitkiler) daha ekonomik görülüyor...

Yapay yağmur, kuraklık ve su kıtlığına karşı umut vadetse de, etkinliği sınırlı ve çevresel riskleri mevcut. Uygulama için uygun bulutlar ve hassas planlama gerekiyor. Daha sürdürülebilir çözümler (su tasarrufu, yağmur hasadı) genellikle öncelikli...

Sağlıcakla kalın...