Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Turan Kültür Merkezi Süleymaniye Kürsüsünde bu kez “Tatar Türkleri'nin İki Asra Sığmayan Aydını Kayyum Nasiri” başlıklı konferans verildi.
İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü konferans salonundaki etkinliği, vakıf yetkililerinden edebiyat öğretmeni Metin Köse yönetti.
KAYYUM NASIRI YILI
Azatlık Tatar Gençleri Birliği Başkanı Nail Nabiullin yaptığı açılış konuşmasında, Türkiye’deki Tatar Türkleri olarak Türk Dünyası'nın aydınlanmasında önemli yeri olan Kayyum Nasiri’nin 200. doğum yıl dönümü olan 2025’i, Kayyum Nasiri Yılı ilan ettiklerini, Roza Hanımla birlikte yıl boyunca Türkiye’nin birçok yerinde toplantılar düzenleyeceklerini söyledi. Nabiullin ayrıca, 15 Şubat’ın Tatar Türkleri için çok önemli bir gün olduğunu belirterek Stalin tarafından 1938 yılında Hadi Atlasi başta olmak üzere Türkçü dokuz Tatar aydınının bağımsız Tataristan kurma suçlamasıyla idam edildiğini söyledi.
Roza Kurban, konferansına Tatar Türklerinin tarihçesinden bahsederek başladı. Rusların Kazan'ı işgal ettikten sonra Tatar Türklerini asimile edip kimliğini yok etme yönündeki baskı, zulüm ve Hıristiyanlaştırma faaliyetlerine dikkat çekti.
Buna rağmen Tatar Türklerinin kimliklerini kaybetmediklerini, bunda özellikle 19. Yüzyılda ortaya çıkan Ceditçilik Hareketi aydınlarının büyük rolü olduğunu, Kayyum Nasiri’nin de bunların önde gelenlerinden biri olduğunu anlattı.
TÜRKLÜĞE HİZMET ETTİ
Kayyum Nasiri’nin ilk Tatar ansiklopedi yazarı, edebiyat, tarih, dil ve halk yaşamı araştırmacısı olduğunu, Atatürk’ün yaptığı Dil Devrimi'ni 19. Yüzyılda Tataristan’da gerçekleştirdiğini, Tatarlarla ilgili alan araştırmalarıyla onlara milli kimlik kazandırmada büyük rol oynamış bir aydın olarak unutulmaması gerektiğine dikkat çekti.
Roza Kurban ayrıca, Nasiri’nin yaşamı ve eserlerinden bahsetti, Türklüğün aydınlanması için verdiği özverili çalışmalarıyla unutulmayacağını söyledi.
Nasiri’nin sağlığında yeterince kıymetinin bilinmediğini, ölümünden sonraki süreçte gerekli değeri gördüğünü, yaşadığı köyünde kendisinin başlayıp bitiremediği mescidin sonra tamamlandığını belirtti. Yanına büstünün dikildiğini, Kazan'da Eğitim Bakanlığınca hakkında ödül oluşturulduğunu ve kendisiyle ilgili birçok bilimsel çalışma yapıldığını söyledi.
Roza Kurban sözlerini, Nasiri’nin örnek kişiliğiyle ve eserleriyle Türk Dünyası’nın ışığı olmaya devam ettiğini vurgulayarak tamamladı. / Hüdavendigâr Onur
