Bademcik ve geniz eti dokusu normalde her bireyde bulunan ve bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenfoid dokulardır. Halk arasında bademcik olarak bilinen tonsil dokusu yutak girişinde, dil kökünün iki yanında, geniz eti dokusu ise yutağın üst kısmında yani nazofarenks denilen bölgede yer alır. Normalde geniz eti dokusu 2-7 yaş arasında büyür. 9-10 yaşından sonra da gerilemeye başlar. Erişkin yaşta geniz eti görülmez. Sık geçirilen bademcik enfeksiyonu problemi sıklıkla 4-10 yaş arasında görülmekle birlikte erişkin yaşlarda da görülebilir.
Geniz eti ve bademcik problemleri nasıl oluşur?
Normalde vücuda giren mikropların tutulması ve vücudun savunulması ile görevli bu dokular sık geçirilen enfeksiyonlara bağlı olarak büyüme gösterirler. Geçirilen enfeksiyonlardan sonra boyutlarında gerileme olmazsa da, zaten çocuklarda dar olan solunum yolunu daha da daraltarak nefes alma problemlerine, östaki kanalının ağzını tıkayarak kulak problemlerine, sinüslerin boşalmasını engelleyerek burun ve sinüzit problemlerine yol açabilirler. Bunun yanısıra sık geçirilen enfeksiyonlara bağlı olarak özellikle bademcik dokusunun yapısı bozulur ve savunma yapmaktan ziyade mikropların tutunması ve yaşaması için bir kaynak haline gelirler.
Geniz eti ve Bademcik problemleri ne gibi sıkıntılar oluşturur?
Geniz eti ve bademciğin büyüyerek solunum yolunu tıkamasına bağlı olarak çocuklarda burun tıkanıklığı, gece ağzı açık uyuma, horlama ve daha ciddi bir sorun olan gece nefesde durma gibi problemler oluşabilir. Bu durum uyku kalitesinin düşmesine, gündüz yorgunluk hissi, baş ağrısı davranış bozuklukları, öğrenme güçlüğü, okul başarısında düşme ve konuşma bozuklukları gibi sıkıntılara yol açabilir. Bunun yanısıra sürekli ağız solunumu yapmak, çene ve diş gelişimini olumsuz etkiler. Kalıcı olabilecek bu problemler için geniz etinin zamanında alınması gereklidir. Yine geniz etine bağlı olarak sık geçirilen orta kulak enfeksiyonları, işitme kaybına neden olabilen orta kulakta sıvı birikimi, sık geçirilen burun ve sinüs iltihabı, geçmeyen kuru öksürük gibi yakınmalar görülebilir. Çok sık geçirilen bademcik iltihapları sadece o bölgeyi etkilemekle kalmayıp; kalp, eklem ve böbrek romatizması için de önemli bir risk oluşturur.
Bademcik ve Geniz eti ameliyatları ne zaman önerilir?
Geniz eti ameliyatının önerildiği durumlar;
* Ağzı açık uyuma, gündüz ağzı açık dolaşma, burun tıkanıklığı ,horlama ve apne dediğimiz gece nefesinde durma problemleri varsa,
* Sık tekrarlayan orta kulak iltihabı geçirmesine sebep oluyorsa,
* Geçirilen geniz eti iltihapları kronik orta kulak enfeksiyonlarına yol açmışsa,
* Sık tekrarlayan burun enfeksiyonu, geçmeyen geniz akıntısı ve buna bağlı olarak kronik öksürük yakınması varsa bu durumlarda geniz eti operasyonu önerilmektedir.
Bademcik ameliyatının gerekli olduğu ve önerildiği durumlar ise;
* Sık bademcik iltihabı geçirilmesi (bir senede 6 veya daha fazla sayıda, birbirini tekrar eden 2 yıl boyunca her yıl 4 den fazla kez bademcik enfeksiyonu geçiriyorsa),
* Uykuda horlama ve nefes kesilmesine sebep olacak kadar büyük ve solunum yolunu daraltan bademciklerin varlığında,
* Geçirilen bademcik iltihapları kalp, eklem ve böbrek romatizmasına yol açmışsa,
* Beslenme bozukluğu ve kilo kaybına yol açıp büyüme gelişmeyi bozacak kadar büyük bademciklerin varlığında,
* Erişkinlerde tüm tedavilere rağmen geçmeyen bademcik taşı ve ağız kokusu varlığında,
Ameliyat Hangi Yaşta Yapılmalıdır?
Bademcik ameliyatları ile ilgili geriye dönük araştırmalarda 3 yaş altında bu ameliyatın daha riskli olduğu düşünülsede günümüzde kesin bir yaş sınırı yoktur. Bu durum için hastanın kliniği önemli olabilir. Sık kabul edilen durum tonsil ameliyatı için hastanın 3 yaşını doldurmasıdır. Adenoid alınması ise 1 yaşında dahi yapılabilir. Birçok kez çocuk büyüsün diye beklemek hastaya zararlı olabilmekte ve tedavi başarısını düşürmektedir.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Genel anestezi altında yapılmaktadır. Geniz eti ameliyatları daha kısa sürer ve hastanın anesteziden çıkması ile birlikte ortalama yarım saat sürmektedir. Bademcik ameliyatlarında bu süre biraz daha uzayabilir. Geniz eti dokusunun çıkarılması sıklıkla ağızdan girilerek dokunun kazınması şeklinde olur. Tonsilin alınması ise tonsilinlojundan ayrılması ve alt ucundan ayrılması ile olur. Geniz eti ameliyatında kanama riski ve operasyon sonrası ağrı sorunu çok daha düşüktür. Sıklıkla ameliyat sonrası hastanede yatmak gerekmez. Bazen bademcik ameliyatlarından sonra özellikle kanama riski açısından 1 gece hastanede kalınması gerekebilir. Ama bazen bademcik ameliyatlarından 1 hafta sonra bile kanama görülebilir. Bademcik ameliyatından sonra daha kolay farenjit ya da bronşit olunduğu yönünde bir inanış olmakla birlikte çalışmalarda bu oranın bademciği alınmış yada alınmamış insanlarda aynı sıklıkta olduğu gösterilmştir. Yani bademciklerin alınmasının farenjit olmayı artırma gibi bir etkisi bulunmaz.
