Gazeteci Sadık Gökce’nin hazırladığı Konya’nın yerel Yenigün gazetesinin kültür sanat ilavesi Şehrin Hafızası, 118’inci sayıya ulaştı.

Gökce, bu sayının gurur verici olduğunu belirterek şöyle diyor: “Türk kültürüne ve diline önemli hizmetlerde bulunmuş tarihi şahsiyetleri ilavemize konuk ettik ve sayfalarımıza taşıdık. Değişik kalemler, bu şahsiyetler ve eserleri hakkında görüş, düşünce ve bilgilerini sizlerle paylaştılar. Bu sayımızda da yine Türk tarihinde ve kültür alanında önemli bir yere sahip olan Yusuf Has Hacib ve onun mümtaz eseri Kutadgu Bilig’i sizlere tanıtan yazılara yer vereceğiz.”

Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig’den birkaç beyiti hatırlatmak istediğini anlatan Gökce, şu örnekleri veriyor:
“1326. Beyit; ‘Sakın yalanı diline alma; insanlar yalan söylemek suretiyle değersiz olurlar’ / 1331. beyit; ‘Bu dünyaya güvenme, çabucak geçiverir; bu varlığa ve devlete inanma hemen yok olur.’ / 1332. beyit; ‘Gençliğe güvenme düş gibi elden çıkar, geçici saadete de bel bağlama kuş gibi uçar gider.’ 1333. beyit, ‘Gençliği boşa harcama, onu iyilik yapmakla geçir; hayat boyu bütün zamanlarda sana lazım olanı al.’
*
Osman Uyanık, “KutadguBilig’te gök bilimi ve gök bilimi terimleri” başlıklı makalesinde, Yusuf Has Hacib’in kısa biyografisini verdikten sonra Kutadgu Bilig’in pek çok yönden dikkati çekenbir eser olduğuna değiniyor.

Uyanık şöyle diyor:
“Çoğu araştırmacı tarafından göz ardı edilse bile Kutadgu Bilig’in dikkat çeken bir özelliği de kitabın başlarında yer alan ‘Yedi Yıldızı veOn İki Burcu Söyler’ başlığı altında verilmiştir. Bu bölümde bazı yıldız ve gezegenlerden bahsedilmiş, bunların edebiyattaki karşılığı verilmekle kalınmamış aynı zamanda bir yörüngede seyretmeleri ve yörüngelerini belli zamanlarda tamamlamalarına işaret edilmiştir.”

Osman Uyanık yazısında ayrıca, Yusuf Has Hacib’in eserinin 5. Babında 7 kat ‘evren’de (felek) dolaşan 7 yıldızı Türkçe adlarıyla saydığını, 12 ‘ükek’in (burç) adlarını da Türkçe olarak verdiğini anımsatmaktadır.

+

Doç. Dr. Şerife Akpınar da, “Kutadgu bilig/Saadet Veren Bilgi’de Söz” başlıklı yazısıyla dosyada yer alıyor. Kutadgu Bilig’in 6 bin 645 beyitten oluşan bir mesnevi olduğunu belirten Akpınar, yapıtı şöyle tanıtıyor:
“Eser, Hakanî Türkçesive Şehnâme vezniyle yazılmıştır.Saadet(mutluluk) veren bilgi anlamına gelen Kutadgu Bilig, insanlara her ikidünyada da mutlu olmak için gerekenleriöğretmeyi amaçlayan didaktik bir eser,bir nasihatnamedir. Ayrıca devlet yönetimine dair görüşlere yer vermesiyle de birsiyasetnamedir.”

Yusuf Has Hacip’in eserine diğer mesneviler gibi klasik düzende başladığını ardından akıl, bilgi, söz ve iyilik konularına değindiğini anlatan Akpınar, sözlerini şöyle tamamlıyor:
“On ikinci babdansonra ise asıl konuya geçilir. KutadguBilig’de dört sembolik kahramanın -KünToğdı (adalet), Ay Toldı (saadet), Öğdülmiş(akıl), Odgurmış (akıbet)- ağzından alegorik bir münazara şeklinde mutluluğunyolları ve devlet yönetimine dair görüşleranlatılır.Kutadgu Bilig, barındırdığı nasihatlerleyalnız yazıldığı döneme değil her döneme hitap edebilen zamansız bir eserdir.”
*
Doç. Dr. Serdar Derman ise “Kutadgu Bilig’i çağını aşan bir eser” olarak tanıtıyor. Kutadgu Bilig’in, Mâtürîdî ile Fârâbî’ye yaslanarak bir geleneğin nasıl kurulabileceğini gösterdiğini belirten Derman, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Teşekkül devri Türk düşüncesinin kaynaklarını belirginleştirir. Türk düşünce geleneğinin temel perspektifleri olan tasavvuf, kelâm ve felsefe etrafında oluşan birikimi müşahhas hâle getirir. Felsefenin bir dünya görüşü hâline gelmesini sağlar. Şiir yazmayı entelektüel olmakla kayıtlar. Dervişler kadar şâmânlarıda ciddiye alır. ‘Devlet nedir?’, ‘Siyaset ehlikimdir?’ sorularının cevabını arar. Hâkimiyet kurmada savaşa verdiği rolü hâkimiyetipekiştirmede de kalem ve siyasete verir. Adâlet dairesi etrafında siyaset ikliminin standartlarını billurlaştırır. Hükümdarları aşan değerler manzumesine dikkat çeker. Kemali toplumda arar. Hikmet sahibi hükümdar modelini idealize eder. Farabi’nin ideal devlet anlayışına aklive gerçekçi bir zeminden hareketle bakmayı dener, ideal devleti, hayal olmaktan çıkarmanın imkanlarını yoklar.”
*
Şehrin Hafızası’nın yazarlarından Anuş Gökce, Şehrin Hafızası için kaleme aldığı “Kutadgu Bilig’de Hükümdar ve Töre” başlıklı makalesinde, “Karahanlı hükümdarı Tabgaç Bugra Han’a takdim edilen Kutadgu Bilig’de hükümdar ve töre çok önemli bir yer tutar. Zaten Yusuf Has Hacib, bunu hükümdara bir nasihat olarak yazmıştır” diyor.

Beyitler halinde yazılan eserde simgesel ögelerin yer aldığını, Yusuf Has Hacib’in bir tiyatro sahnesi gibi karşılıklı diyalog bazen de monolog halinde buşahısları konuşturduğunu, ideal bir devlet adamının nasıl olmasını, halkına ve devlet dairesinde çalışanlarına karşı ne şekilde muamele etmesi gerektiğinianlattığını belirten Anuş Gökce, sözlerini şöyle tamamlıyor:
“6645 beyit ve 173 dörtlükle Türk edebiyatınamükemmel bir eser kazandırdı.”
*
Prof. Dr. Ahmet Sevgi ise dosyaya “Yusuf Has Hacip Kutadgu Biligve Türkçe Sevgisi” başlıklı makalesiyle katkıda bulunuyor.

Şehrin Hafızası’nın yazarlarından Fatma Tutak, “Bir tarla kuşunun anıları” başlığını koyduğu makalesinde okuru farklı bir dünyaya götürüyor.

Esen kalın.